Olie, smeermiddelen en vetten

Waar gebruik je oliën, smeermiddelen en vetten voor?

Om systemen, apparaten en gereedschappen soepel te laten werken, is het noodzakelijk om deze te voorzien van vet, smeermiddel en/of olie. Dit voorkomt dat de draaiende onderdelen stuk gaan of vastlopen. Er zijn verschillende soorten vet, smeermiddel en olie, ieder geschikt voor een andere toepassing. Maar wat gebruik je waarvoor? In dit artikel zet onze specialist de verschillende producten op een rij.

Vet gebruik je om mechanische systemen te smeren die niet automatisch van olie kunnen worden voorzien. Ook kun je hier gereedschappen mee smeren.

Kogellagervet gebruik je voor het smeren en beschermen van onder andere alle typen glij-, kogel- en rollagers, assen, kettingen, tandwielen, scharnieren en andere draaiende delen. In de tuinbouw wordt dit ook vaak ‘tandbanenvet’ genoemd. Het meest gebruikte kogellagervet in de tuinbouw is Molykote, omdat dit product niet gaat druppelen als het warm wordt. Hierdoor is het bijvoorbeeld ook geschikt voor het smeren van de scherminstallatie. Dit product is verkrijgbaar in kokers voor het smeren van gesloten systemen (dan breng je het aan met een schaarvetpers) en in blikken voor het smeren van open systemen (dan breng je het aan met een bokkenpoot).

Ook Agia Lube is veelgebruikt kogellagervet. Dit product is bestendig tegen zeer hoge temperaturen en druk, waardoor het heel geschikt is voor onder andere stoom- en verwarmingsketels.

Keramisch vet gebruik je voor de montage van onder andere bouten, moeren, bougies, uitlaatdelen en schijfremmen. Het zorgt ervoor dat de metalen onderdelen bij schroefdraadverbindingen niet vastroesten en dat ze jaren na montage nog steeds eenvoudig aan- of los te draaien zijn. Het bekendste keramische vet is kopervet.

Vaseline kun je gebruiken voor allerlei soorten toepassingen. Het is een prima smeermiddel voor metalen onderdelen zoals het luchtwerk, maar het wordt ook veel gebruikt bij het bevestigen van PVC-onderdelen. Let op: in tegenstelling tot kogellagervet wordt vaseline wel vloeibaar bij hogere temperaturen (40 - 60°C), waardoor het gaat druppelen.

Smeermiddel gebruik je – net als vet – om systemen of gereedschappen te smeren. Het verschil is echter dat een vet een (half)vaste substantie is die vloeibaar wordt wanneer deze ‘in beweging’ komt en dat een smeermiddel direct vloeibaar is.

Kruipolie gebruik je om vastzittende delen los te maken. Kruipolie kan heel diep in kleine ruimtes tussen twee onderdelen ‘kruipen’, waardoor het bijvoorbeeld heel geschikt is om vastgeroeste bouten en moeren los te krijgen, of om een slot te smeren (voor dit laatste kun je ook grafiet gebruiken). Je kunt kruipolie ook al bij de montage van bouten en moeren aanbrengen, zodat de onderdelen niet aan elkaar roesten in de loop der tijd. De meest bekende producten zijn WD-40 en IMAL.

Siliconenspray kun je voor allerlei toepassingen gebruiken: als smeermiddel, glijmiddel, oplosmiddel, isoleermiddel of onderhoudsmiddel. Het stoot water af, beperkt wrijving en heeft een antiroestwerking. Het wordt in de tuinbouw bijvoorbeeld gebruikt voor meetpijpen in de mestbakken, zodat de vlotter vrijer kan bewegen.

Teflonspray heeft in principe dezelfde werking als siliconenspray. Het grote verschil met siliconenspray is echter dat teflonspray niet gemaakt wordt van olie of siliconen, maar van PTFE. Dit materiaal is vele malen hygiënischer en is daardoor HACCP-goedgekeurd. Daarom wordt teflonspray vooral gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie, bijvoorbeeld voor het smeren van oogstmachines in de groenteteelt.

Ook olie gebruik je om mechanische systemen te smeren, maar in tegenstelling tot vetten en smeermiddelen giet je de olie in het systeem, waarna het systeem automatisch gesmeerd wordt. Het is daarom van belang dat je de olie van een systeem regelmatig controleert en indien nodig ververst of bijvult.

Motorolie gebruik je om een benzine- of dieselmotor te smeren, zodat de bewegende onderdelen soepel blijven bewegen. Welke soort motorolie je gebruikt, is afhankelijk van het apparaat. Firezone TCW Semi Synthetic wordt vooral gebruikt voor kleine, 2-takt benzineapparaten, terwijl Firezone Heavy Travel juist bedoeld is voor grotere benzineapparaten.

Hydraulische olie brengt bewegingen en krachten binnen een machine over, bijvoorbeeld bij kranen en remsystemen. In de tuinbouw wordt hydraulische olie bijvoorbeeld gebruikt voor het smeren van de schaardelen van een buisrailwagen. Het meest gebruikte product hiervoor is Hydro HVLP.

Transmissieolie gebruik je voor het smeren van transmissies van voertuigen (de versnellingsbak). Door de versnellingsbak te smeren, zorg je ervoor dat deze soepeler schakelt en daardoor langer meegaat.

Kettingzaagolie gebruik je om de zaagketting van een kettingzaag te smeren, zodat deze niet vastloopt of breekt.

Zuigercompressorolie gebruik je om een compressor te smeren. Ook is het geschikt voor het smeren van luchtgereedschap.

Het kan gebeuren dat je een vet, smeermiddel of olie morst of dat een machine of apparaat olie lekt. Met name op een vloer kan dit voor problemen zorgen, omdat het hierdoor heel glad wordt. Door absorptiekorrels over het gemorste middel te strooien, wordt het middel geabsorbeerd en het oppervlak dus gereinigd.